Για την εύκολη ανάγνωση σε κινητά, κάντε διπλό ταπ στην περιοχή της σελίδας που σας ενδιαφέρει.

Χειμερινές σημειώσεις


Αποποίηση Ευθύνης

Το άρθρο αυτό είναι ενδεικτική παράθεση των απόψεων του συγγραφέα, και δεν πρέπει να θεωρείται συμβουλή ή οδηγία.
Για τα θέματα που αναφέρονται στο άρθρο, απαιτείται εκτεταμένη αναφορά και συνολική γνώση που παρέχεται από τους πιστοποιημένους φορείς. Ο συγγραφέας του άρθρου αποποιείται κάθε ευθύνη στην κατανόηση, πληρότητα και ακρίβεια του περιεχομένου, όπως επίσης κάθε ευθύνη για τραυματισμούς ή ατυχήματα στα οποία εμπλέκονται αναγνώστες ή θεατές του περιεχομένου, ή εφαρμογών εξ αυτού.


 14 Δεκ 2015     Ανανέωση Οκτώβριος 2017 
Savvas Hiker



  Χαρακτηριστικά του Χειμερινού Βουνού,  
  κάποια σημεία προσοχής, και διάφορες γνώσεις 


   Στο Χειμερινό Βουνό ξημερώνει αργά

και νυχτώνει γρήγορα. 
   Επίσης, εκτός από το μικρότερο διαθέσιμο χρόνο ημέρας, ο ήλιος ζεσταίνει λιγότερο, εμάς, τα αντικείμενα, τις επιφάνειες, τα σκιερά σημεία στο τοπίο, γιατί ταξιδεύει στον ουρανό σε χαμηλότερη γωνία πάνω από τον ορίζοντα από ότι το καλοκαίρι.


   Η μικρότερη ημέρα 

του χρόνου είναι η 21η Δεκεμβρίου, δηλαδή το "χειμερινό ηλιοστάσιο".
   Αυτό σημαίνει οτι από τις 21 Δεκ η διάρκεια της ημέρας αυξάνεται σταδιακά, περνάει από τις 21 Μαρτίου που είναι η εαρινή ισημερία (ίση διάρκεια ημέρας και νύχτας), μέχρι να φτάσει στις 21 Ιουνίου που είναι η μεγαλύτερη ημέρα, δηλαδή το "θερινό ηλιοστάσιο", όπου αρχίζει να μειώνεται πάλι, περνώντας από τις 21 Σεπτεμβρίου που είναι η φθινοπωρινή ισημερία για να φτάσει ξανά στη μικρότερη ημέρα του χρόνου, στις 21 Δεκ.

---

   Αίσθηση ψύχους (Chill Factor)


 
   Για το ανθρώπινο σώμα η θερμοκρασία περιβάλλοντος, που δείχνει το θερμόμετρο ή η πρόβλεψη καιρού, είναι ένα εντελώς σχετικό θέμα. Γιατί υπάρχει και ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας, ο άνεμος. 

   Σε τέτοιες περιπτώσεις, όπως και στην ύπαρξη υγρασίας και άλλων παραγόντων, κρυώνουμε περισσότερο και χρειάζονται καλύτερα και καταλληλότερα ρούχα.

---

   Ο πάγος 

σχηματίζεται με τρεις παράγοντες. 
   Με έναν από τους τρεις, ή και τους τρεις μαζί που είναι το χειρότερο όλων. 
    (1) Θερμοκρασία κάτω από +4°C
    (2) Ψυχρός άνεμος πάνω σε υγρές επιφάνειες με ταχύτητα μεγαλύτερη των 15km/h
    (3) Συμπίεση πάνω σε χιόνι ή άλλο πάγο. Η πίεση μπορεί να προέλθει από υπερκείμενο φορτίο, πχ επόμενα στρώματα χιονιού, διερχόμενα μηχανήματα-αυτοκίνητα ή πλήθος πεζοπόρων, κλπ. 
 


   Ο εμπειρικός κανόνας λέει οτι (1) όσο πιο σκούρα απόχρωση έχει πάρει μια παγωμένη επιφάνεια, και (2) όσο περισσότερο μετατοπίζεται από το ανοιχτό καφέ προς το γκρι και το μαύρο, τόσο πιο παγωμένη και ολισθηρή είναι.
 
 
 
   Οι αρχάριοι, στην αρχή, μπερδεύουν το άσπρο χρώμα του χιονιού, με τον υψηλό βαθμό παγώματος και ολισθηρότητας, ενώ συμβαίνει το αντίθετο. 
   Την κατάσταση περιπλέκει η επιφάνεια του απάτητου χιονιού, που έχει σκληρύνει μετά από ημέρες έκθεσης στον ήλιο και τον άνεμο, που εξακολουθεί να δίνει λευκή επιφάνεια, όμως πολύ σκληρή, σαν τσιμέντο. Στην περίπτωση αυτή, το "ραντάρ" είναι το εξασκημένο μάτι, και η άμεση αίσθηση στο μπατόν, τη χιονοβατίδα (ρακέτα), ή το πέδιλο του σκι.


   Υαλόπαγος 
 
 
 
   Ανάλογα (1) το πάχος του στρώματος, (2) το είδος και (3) το χρώμα του υποστρώματος, είναι η χειρότερη και πιο επικίνδυνη ολισθηρή επιφάνεια στο βουνό. 

   Προκύπτει σε βρεγμένη επιφάνεια είτε από μερικό ή όλικό λιώσιμο χιονιού είτε μετά από βροχή και εφόσον ακολούθησε χαμηλή θερμοκρασία (δηλαδή κάτω από 4°C) πχ τις νυκτερινές ώρες κάτι που τον καθιστά και απρόβλεπτη κατάσταση για τους άπειρους.

   Με τον υαλόπαγο τα πράγματα χειροτερεύουν στις εξής περιπτώσεις. 
    - Όταν είναι σε παχύ στρώμα, συνήθως εξαιτίας συνεχούς ανέμου (τότε γίνεται και σημαντικά ισχυρός και ανθεκτικός) και σχηματισμού σε περίοδο μεγαλύτερη της μιας ημέρας. 
    - Όταν είναι κατευθείαν πάνω σε σκληρή επιφάνεια, πχ γυμνό βράχο ή άσφαλτο (δηλαδή χωρίς κάποια υλικά ανάμεσα, όπως το χιόνι). 
    - Όταν είναι πάνω σε καθαρή επιφάνεια, γιατί παίρνει το χρώμα της επιφάνειας και δεν φαίνεται, πχ στην άσφαλτο φαίνεται μαύρος, και στο βράχο φαίνεται σαν να είναι ο βράχος "καθαρός". Αυτή η περίπτωση είναι επικίνδυνη ειδικά στην πεζοπορία γιατί γίνεται αντιληπτός μετά το "ατύχημα", αντιμετωπιζόμενος κυρίως με την εμπειρία και την παρατήρηση του γύρω περιβάλλοντος. Στην αναρρίχηση φαίνεται άμεσα και αποφεύγεται, απασχολώντας περισσότερο τις μεγάλες αλπικές καταρριχήσεις όπου μπορεί κανείς να βρεθεί απρόοπτα εκτεθειμένος.

   Η χειρότερη ώρα αντιμετώπισης του υαλόπαγου, είτε στην οδήγηση είτε στην ορειβασία, είναι τις νυκτερινές ώρες. Για τη νυκτερινή περίπτωση υπολογίζουμε από μια ώρα προ της Δύσης μέχρι δύο ώρες μετά την Ανατολή Ηλίου

---

   Χιονοστιβάδες 

μπορούν να προκύψουν και σε ήπιες πλαγιές. Ναι, έχουμε και στην Πάρνηθα, πχ ακόμη και γύρω από το Παλιοχώρι ή στην Αγ.Τριάδα, για να πάρετε μια ιδέα το πόσο μπορεί να συμβεί ακόμη και σε "ακίνδυνες" κλίσεις. Ιδίως μετά από μερικές ημέρες ηλιοφάνειας.

  Μάζα χιονιού λίγο πριν την κατακρήμνιση. Πάρνηθα, από Ξενία προς ΣΕΓΑΣ.
 
   Επίσης, επικίνδυνες είναι οι κορνίζες που δημιουργεί το χιόνι. Η πάνω επιφάνεια τους σκληραίνει δομικά από την έκθεση στον άνεμο και τον ήλιο, ενώ η πλευρά τους παραμένει μαλακή και ασταθής. Έτσι, ανα πάσα στιγμή μπορεί να κατακρημνιστούν πάνω σε έναν διερχόμενο κάτω από αυτές, ή με έναν διερχόμενο πάνω σε αυτές.
   Η δεύτερη περίπτωση είναι η πιό "ύπουλη" γιατί στην από πάνω διέλευση μοιάζουν σαν κανονικές χονισμένες επιφάνειες, και μάλιστα ο διερχόμενος έχει την εντύπωση οτι περνάει αρκετά μακριά (πχ 1-2 μέτρα) από την άκρη του γκρεμού (ορθοπλαγιά) ενώ στην πραγματικότητα βρίσκεται ακριβώς από πάνω της.


Κορνίζα με ύψος περίπου 1 μέτρο.  Ιαν 2017 Πάρνηθα, Παληοχώρι προς Κυρά
 
   Το χιόνι κρύβει και άλλη μια παγίδα, τις τρύπες.
   Μπορεί να είναι απλά μια μάζα μαλακού χιονιού που πάει σε βάθος, σε σχέση με το γύρω συμπιεσμένο χιόνι, ή και πραγματικό κενό καλυμμένο με χιόνι. Είναι από τις πιο χαρακτηριστικές παγίδες για κάποιον που βαδίζει. Γιατί μπορεί να μπει μέσα μόνο το ένα του πόδι μέχρι το γόνατο, ενώ το σώμα ήδη κινείται προς τα εμπρός.

   Μπορεί να είναι μια ολόκληρη περιοχή στο χιόνι, που από κάτω κρύβει κάποια σπηλαίωση λόγω υπόγειας ροής νερού ή άλλου παράγοντα.

   Μπορεί να είναι σχισμή (ριμέ) στο χιόνι κυκλικά γύρω από τον κορμό ενός δέντρου. Οι πιο χαρακτηριστικές ριμέ σχηματίζονται σε μεγάλη κλίμακα στα αλπικά πεδία, μεταξύ ορθοπλαγιάς και παγετώνα.

 
   Στα αλπικά πεδία, κυρίως σε εκτεταμένες ανοικτές εκτάσεις, μπορεί να είναι μια μεγάλη ρωγμή βάθους αρκετών μέτρων (κρεβάς) σκεπασμένη με χιόνι, ή ανοιχτή μεν αλλά με δυσδιάκριτα όρια. Απαντάται κυρίως ως ρηγμάτωση σε παγετώνες, αλλά και σε εκτάσεις με στρώμα χιονιού κάποιων μέτρων το οποίο σχηματίστηκε στη διάρκεια πολλών διαφορετικών χιονοπτώσεων και εναλλαγών μεταξύ χαμηλών θερμοκρασιών και μεγάλης ηλιοφάνειας.

   Τα χειρότερα πεδία για διέλευση, με όχημα, με σκι, με πόδια, ή για αναρρίχηση, είναι τα μικτά. Μικτά είναι αυτά που έχουν διάφορα σημεία αλλού με χιόνι, αλλού με παγωμένο χιόνι, αλλού με πάγο, αλλού με γυμνές επιφάνειες άλλοτε βράχου και άλλοτε χώματος. Στη διάρκεια της διέλευσης από τα μικτά πεδία, την κατάσταση έρχεται να περιπλέξει ο δυνατός άνεμος και οι ριπές του. Ο άνεμος είναι συνήθης συνοδοιπόρος στα μικτά πεδία, άλλωστε είναι μια από τις αιτίες της δημιουργίας τους. Βλέπε και παράγραφο πεζοπορία στα μικτά πεδία.

---

   Νερό

   Οι ανάγκες σε ατομική κατανάλωση νερού το χειμώνα στην Αλπική Ζώνη (την ανώτερη γυμνή έκταση των ψηλών βουνών) είναι ίδιες με το καλοκαίρι, και μερικές φορές μεγαλύτερες. 
   Επίσης, το χειμώνα οι ροές νερού, όπως πηγές, ρυάκια, βρύσες, ή δεξαμενές, μπορεί να είναι παγωμένες.

---

   Πριν ξεκινήσουμε

   Με το μετεωρολογικό δελτίο, την κατάσταση τις προηγούμενες ημέρες, και τις γνώσεις ή πληροφορίες μας για την περιοχή, καθορίζουμε 
    (1) Την Υψομετρική Ζώνη (για τις ανάγκες του κειμένου "ΥΖ") στην οποία περιμένουμε σημαντικά προβλήματα στη δραστηριότητα μας.
    (2) Τα ειδικότερα προβληματικά σημεία διέλευσης.
    (3) Την έκταση του βουνού την οποία αφορά το οποιοδήποτε πρόβλημα, στην κατάσταση των δρομολογίων, στην εξέλιξη του καιρού.

 
   Ανάλογα τον εξοπλισμό που διαθέτουμε, την εξειδίκευση μας, και το επίπεδο γνώσης της περιοχής, έχουμε κατα νου οτι ο ασφαλέστερος χρόνος δραστηριότητας ή διέλευσης, στην ΥΖ, είναι δύο ώρες μετά την Ανατολή Ηλίου έως μία ώρα πριν τη Δύση Ηλίου.
   Σύμφωνα με τα παραπάνω, λοιπόν, σαν πρακτικό παράδειγμα. Αν έχουμε πάει στο καταφύγιο Μπάφι στις 15 Ιανουαρίου (Δύση 17:30 DST) και το ύψος του (1.160μ) εκείνη την ημέρα είναι μέσα στην ΥΖ λόγω χιονόπτωσης ή χαμηλής θερμοκρασίας μετά από βροχή κλπ, πρέπει να έχουμε βγεί χαμηλότερα από την ΥΖ μέχρι τις 16:30. Είτε φεύγουμε με αυτοκίνητο είτε με τα πόδια. 

   Οι διαφορετικοί χρόνοι και τακτικές, που εφαρμόζονται από αλπικές αποστολές και αποστολές υψηλού βουνού, αποτελούν ένα τελείως άλλο κεφάλαιο τεχνικής και προσέγγισης.

---


   Η πεζοπορία  

σε συνθήκες πάγου και ολισθηρής επιφάνειας είναι μια μικρή επιστήμη από μόνη της, και απαιτεί οπωσδήποτε τη συνύπαρξη καλής εμπειρίας εκτός από εγκυκλοπαιδική γνώση.
   Οι διαφορετικές περιπτώσεις είναι πολλές. Να πούμε τουλάχιστον για τα κραμπόν. 




   Είναι τεσσάρων ειδών. Αναρρίχησης πάγου, τα βαρέως τύπου αναρριχητικά-πεζοπορικά (12 ή 11 μύτες), τα ελαφρού τύπου πεζοπορικά (10 μύτες), και τα απλής πεζοπορίας (grips). 

   Κανένα από αυτά δεν βοηθά ιδιαίτερα σε κανονική πορεία ακόμη και σε μονοπάτι αλλά μικτού πεδίου (παγωμένος βράχος, χιόνι, στεγνό). Καλό είναι αυτές οι διαδρομές να αποφεύγονται, ή να γίνεται παράκαμψη, ή να εκτελούνται σε χρόνο της ημέρας με καλύτερες συνθήκες δρομολογίου. 
   Η σύγχρονη πιο εξειδικευμένη (και αναρριχητική) προσέγγιση είναι το dry-tooling. Όμως στην πράξη οι διαφωνίες στην αρτιότητα αυτών των μεθόδων είναι πολλές, τα προβλήματα αρκετά και απρόβλεπτα που κάνουν την ενιαία αντιμετώπιση συζητήσιμη, οπότε στην ορειβατική πεζοπορία παραμένει ο παλιός καλός κανόνας : "γνωρίζουμε την τεχνική για την περίπτωση ανάγκης, αλλά αποφεύγουμε το μικτό πεδίο όσο μπορούμε".

   Όταν έχουμε να κάνουμε με βρεγμένο, λασπωμένο, ή παγωμένο περιβάλλον, αντιμετωπίζουμε με τον ίδιο τρόπο χώματα βράχια και ρίζες ή ξύλα.

   Όταν αντιμετωπίζουμε χιονοσκεπές περιβάλλον χρησιμοποιούμε σκι, χιονοβατίδες, και γκέτες.



   Χιονοβατίδες (ρακέτες χιονιού ή χιονορακέτες) ή "snowshoes"


    - Οι μεγάλες παραδοσιακές, είναι για επίπεδες ή ελαφρώς επικλινείς εκτάσεις. Είναι για μικρές αποστάσεις. 
    - Οι μεγάλες επιμήκεις κλασσικές, σχετικά στενές στο πλάτος, είναι για ίδια εδάφη ή πλατιά μονοπάτια, αλλά για μεγαλύτερες αποστάσεις. Αυτές χρησιμοποιούνται και για ανάπτυξη ταχύτητας με ειδικές τεχνικές.
    - Οι μικρής επιφάνειας. Σύγχρονες χιονοβατίδες που χρησιμοποιούνται και σε κάπως πιο επικλινή εδάφη. Όσες είναι μέχρι περίπου τα 50εκ μήκος και φυσικά ανάλογα το βάρος του χρήστη, δεν είναι καλές για πολύ φρέσκο χιόνι. Για την περίπτωση αυτή υπάρχουν και μήκη γύρω στα 80εκ αλλά είναι σχετικά δυσεύρετες. Όλες έχουν από κάτω και ακίδες ή λάμες σαν ένα είδος κραμπόν. Έχουν και υποκατηγορία τρεξίματος, για σχετικά προετοιμασμένο δρομολόγιο.
    - Όλες οι χονοβατίδες είναι ακατάλληλες σε μονοπάτια έντονα ορεινού εδάφους, πχ με βραχώδη τμήματα, ή μεγάλων κλίσεων.


   Σκι


 
     - Τα Αλπικού σκι (καταβάσεων), είναι κατάλληλα μόνο για διαδρομές με συνεχή κλίση προς το σημείο προορισμού
   Σε διάφορες υποκατηγορίες για εκτός ή εντός πίστας, είδος χιονιού κλπ. 
   Πολύ μειωμένη δυνατότητα σε ανηφορικά κομμάτια.
   Ίδιας κατηγορίας με τα Αλπικού σκι, εξετάζοντας τις εκτός πίστας χρήσεις, είναι τα split ski και τα snowboard.


 
     - Τα Langlauf (σκι αντοχής), για διάσχιση εκτός πίστας προορίζονται για πεδινά εδάφη ή σχετικά μικρών κλίσεων. Για μεγάλες αποστάσεις, εκτός πίστας, πρέπει να χρησιμοποιούνται σε χιονισμένους δρόμους ή άνετα μονοπάτια με σχετικά συμπιεσμένο χιόνι (τεχνητά συμπιεσμένο ή πολυκαιρισμένο), ή να υποβοηθούνται από τις ειδικές δίδυμες αυλακώσεις στο χιόνι, οι οποίες ανοίγονται ανάμεσα στις διάφορες περιοχές και τα χωριά (πχ στην Ευρώπη). 
   Σχετική δυνατότητα σε ανηφορικά κομμάτια πεζοπορικού χαρακτήρα. 


 
     - Τα Ορειβατικά σκι, είναι κατάλληλα για όλες τις πεζοπορικές διαδρομές, αλλά με απαιτούμενη μεγάλη εμπειρία και εξάσκηση στην επιλογή ή την αντιμετώπιση του δρομολογίου ανάλογα τα χαρακτηριστικά του. 
   Πλήρη δυνατότητα σε ανηφορικά κομμάτια πεζοπορικού χαρακτήρα, ανάλογα το βαθμό χιονοκάλυψης.


   Γκέτες

   Απαραίτητες σε βάθος χιονιού μεγαλύτερου από του αστραγάλου. Σε διάφορα μεγέθη κατηγορίες και ποιότητες.


   Στο σκληρό λευκό χιόνι υπό κλίση, 

ανοίγουμε βήματα είτε κλωτσώντας με τη μύτη του ορειβατικού παπουτσιού, στην ανηφόρα, είτε χτυπώντας με το τακούνι, στον κατήφορο.
   Για πιο περιορισμένες αποστάσεις γίνεται και είτε ανοίγοντας πρόχειρα σκαλοπατάκια με την κεφαλή του κλασσικού (κοινού, πεζοπορικού) πιολέ.


   Το πιολέ 

χρησιμεύει και σαν άμεσο σημείο αγκύρωσης, ή ασφάλισης, ή φρένου σε πτώση με συνθήκες επιτάχυνσης. Υπό όρους και προϋποθέσεις, το ίδιο μπορεί να γίνει και με το μπατόν. Η τεχνική φρένου, σε γενικές γραμμές.


   Το βράδυ σε δρόμο, 

βάζουμε στα πόδια τις ειδικές ανακλαστικές ταινίες. Είναι διαφόρων ειδών, είναι καλές και αυτές που πωλούνται στα ορειβατικά είδη και αυτές που πωλούνται στα ποδηλατικά.


   Στην ομίχλη, τη νύχτα, 

η πορεία σε μονοπάτι με φακό κεφαλής ή ακόμη και με φακό στο χέρι είναι αδύνατη. Πολλές φορές ομάδες που συνάντησαν πυκνή ομίχλη, τη νύχτα σε μονοπάτι, σχεδόν ακινητοποιήθηκαν ή δεν έβρισκαν τις διασταυρώσεις. Το μυστικό είναι να δέσουμε τον φακό κεφαλής στο ένα μας πόδι ακριβώς πάνω από το γόνατο ή κάτω από αυτό και ψηλότερα από τη γάμπα, ανάλογα τι μας βολεύει στο συγκεκριμένο έδαφος, ή να τον κρατάμε αρκετά χαμηλά.

   Το ίδιο κόλπο, επίσης, είναι καλό τη νύχτα γενικά για πορείες σε ανώμαλα μονοπάτια.
   Η θέση του φακού στο κεφάλι είναι πολύ βολική χρηστικά, αλλά λειτουργικά δεν βλέπουμε καλά τις σκιές των αντικειμένων γύρω μας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να σκοντάφτουμε συχνά σε μικρά εμπόδια που δεν προεξέχουν πολύ από την επιφάνεια του εδάφους.



   Υποθερμία

   Το κρίσιμο στην υποθερμία είναι να την καταλάβουμε στα πρώτα στάδια, είτε τη δική μας είτε κάποιου συντρόφου μας.

   Σε προχωρημένο στάδιο η υποθερμία είναι δύσκολη περίπτωση για τρείς βασικούς λόγους:
    - Για την επαναφορά από αυτήν, απαιτούνται υλικά και συνθήκες που κατά πάσα πιθανότητα δεν θα έχουμε.
    - Υπεισέρχονται διάφορα ιατρικής φύσης προβλήματα, πολλά από τα οποία μπορεί και να μην γνωρίζουμε ότι συντρέχουν στον πάσχοντα, ίσως ακόμη και ο ίδιος να μην τα γνωρίζει.
    - Συνήθως η προχωρημένη υποθερμία θα συμβεί σε φάση που είμαστε μακριά από τον "πολιτισμό". Με διάφορες δυσχέρειες στη διακομιδή, ή ακόμη και στη διαφυγή του ήδη ταλαιπωρημένου παθόντος με τις δικές του δυνάμεις στην περίπτωση που καταφέραμε να ανακάμψει.

   Για την υποθερμία βλέπε και "Αλουμινοκουβέρτα και κερί".

    ------

   Στα Ελληνικά βουνά 

και γενικότερα στα βουνά της Μεσογείου, φυσικά και σε πολλά άλλα βουνά:

   Ένα πρόβλημα (1) καιρού ή (2) επιβίωσης, συχνά είναι κρίσιμα ευκολότερο στην επίλυση αν διαφύγουμε (έστω όπως-όπως, έστω με μειωμένες δυνάμεις ή ως τραυματίες) κατευθείαν προς τα κάτω, εφόσον έχουμε ορατότητα ή έστω γνώση προς τα που πάμε. Πολλές φορές μια υψομετρική διαφορά μόλις 100μ-500μ, προς τα κάτω, μπορεί ακόμη και να λύσει το πρόβλημα άμεσα. Σίγουρα πάντως, θα βελτιώσει κατακόρυφα τις συνθήκες εξυπηρέτησης του από εμάς τους ίδιους, και από τους άλλους.
   Όμως, η τελική επιλογή είναι στην κρίση αυτού που αντιμετωπίζει το πεδίο, και ο πρώτος γνώμονας πάντα είναι η γνώση της περιοχής.

    ------

   Σαν ορειβάτες, πρέπει να θυμόμαστε 10 βασικούς κανόνες:

    [1]  - Ο μόνος μας αντίπαλος είμαστε εμείς 
    [2]  - Οι χειρότεροι μας εχθροί είναι ο άνεμος και η υγρασία 
    [3]  - Η κάθοδος χωρίς τεχνικά μέσα είναι πιο δύσκολη από την άνοδο
    [4]  - Προσχεδιάζουμε τα αποθέματα της ενέργειας μας, και, τα σημεία υδροληψίας ή της επάρκειας μας σε νερό 
    [5]  - Προσχεδιάζουμε τους τρόπους και τα σημεία διαφυγής, και, τους τρόπους επικοινωνίας με εξωτερική βοήθεια   
    [6]  - Ξέρουμε που βρισκόμαστε, κάθε στιγμή 
    [7]  - Δεν επιχειρούμε μόνοι μας 
    [8]  - Λειτουργούμε με τη λογική πως σε ότι πάθουμε θα είμαστε μόνοι μας 
    [9]  - Ελέγχουμε ο ένας ότι κάνει ή φτιάχνει ο άλλος, ακόμη και επάνω μας 
  [10]  - Ενημερώνουμε, και επιβεβαιώνουμε, για ότι κύριο ή εναλλακτικό κάνουμε, ή πάμε να κάνουμε

  

___
 
   H οδήγηση τον χειμώνα

βουνο, πεζοπορια, ορειβασια, αναρριχηση, διασωση, σπηλαιολογια, φαραγγοδιασχιση, ποδηλασια, πως, ορεινο, τρεξιμο, πορεια, διαδρομη, μονοπατι, δρομος, χειμωνας, εποχη, εποχες, πιολε, κραμπον, σκι, ρακετες, χιονοπαπουτσα, χιονοπεδιλα, παγος, χιονι, χιονονερο, χαλαζι, ομιχλη, συννεφο, νυχτα, ημερα, μερα